اسحاق بن موسی بن جعفراسحاق بن موسی بن جعفر(ع) یکی ازفرزندان امام کاظم است. طبق گزارش‌های تاریخی ایشان همراه برادر خود امام رضا (ع) عازم مرو شدند و سپس به عنوان امیر الحاج درهمان سال ولایتعهدی امام رضا (ع) به حجاز برگشتند. [۱]
ارشاد، شیخ مفید، ترجمه محلاتی، ج۲، ص۲۵۴،
[۲]
مقاتل الطالبین، ابوالفرج اصفهانی، ص۴۵۶.
به عقیده بعضی از محققین ایشان دوباره با کاروان حضرت معصومه(ع) عازم طوس شدند که در شهر ساوه توسط عمال مأمون به شهادت رسیدند. علمای رجال ایشان را ازاصحاب امام رضا (ع) می‌دانند.احادیثی زیادی از ایشان در کتاب‌های روایی دیده می‌شود.۱ - زندگی نامهاسحاق بن موسی (ع) یکی از پسران امام کاظم (ع) است. بعضی مادر ایشان را ام ولد می‌دانند و برخی ایشان را برادر اعیانی احمد بن موسی(ع) (شاه چراغ) می‌شمرند؛ یعنی با شاه چراغ از یک مادر بوده‌اند؛ لذا مادر ایشان نیز ام احمد بوده است. [۴]
الفصول المهمه فی اصول الائمه، ج۳ص ۱۶۳،
[۵]
مستدرک الوسایل،نوری ، میرزا حسین ، ج۱۳، ص۸۱.
اما از تاریخ تولد او اطلاعی در دست نیست.۱.۱ - مقام و فضیلتایشان تحت تربیت امام هفتم و مادری پارسا پرورش یافته و بعد از شهادت پدر نیز همواره در تبعیت از برادرش علی بن موسی الرضا (ع) کوشا بوده است. طبق گزارش‌های تاریخی هر یک از فرزندان امام کاظم فضیلتی مشهور دارند. [۶]
الفصول المهمه، ابن صباغ مالکی، ص۲۵۷.
اما همراهی با امام رضا (ع) در سفر طوس و نقل احادیثی که به امامت امام رضا (ع) تصریح می‌کند بر فضایل اسحاق بن موسی(ع) می‌افزاید. ۱.۲ - همراهی با امام رضا (ع) در سفر مروگزارشهای سفر امام رضا (ع) به مرو حاکی از آن است که اسحاق با امام رضا (ع) در این سفر همراه بوده‌است. این گزارش‌ها عبارت است از: #ازدواج اسحاق با دختر عموی مأمون. #گرفتن منصب امیرالحاجی در سال. ۱.۲.۱ - ازدواج با دختر عموی مامونمأمون برای عوام فریبی علاوه بر اجبار امام رضا (ع) به ولایت عهدی، اقدام به تحمیل ازدواج‌هایی بین نزدیکان خود و اهل بیت می‌کند تا این عوام فریبی را هر چه بیشتر تثبیت کند. لذا پس از اینکه امام رضا را مجبور به ازدواج با دختر خود ام حبیبه نمود [۷]
الحیاه السیاسیه لامام الرضا علیه‌السلام، جعفرمرتضی، صص۳۵۷-۳۱۰.
، دختر عموی خود یعنی دختر اسحاق بن جعفر عباسی را نیز به عقداسحاق بن موسی درآورد. [۸]
ارشاد، مفید،ج۲، ص۲۵۴.
۱.۲.۲ - منصب امیرالحاجیمنصب امیرالحاجی از شئون خلیفه است، مأمون می‌خواست امام رضا (ع) این مسئولیت را قبول کند ولی امام رضا (ع) از همان ابتدای قبول ولایت عهدی شرط کرده بودند که در مسائل کشور دخالت نکنند، لذا مأمون مجبور شد برای پیشبرد اهداف خود، حال که امام رضا این مسئولیت را قبول نمی‌کند به نزدیک‌ترین شخص به ایشان محوّل کند لذا این مسئولیت را بر عهده اسحاق بن موسی نهاد. [۹]
مقاتل الطالبین، ابوالفرج اصفهانی ص۴۵۶.
۱.۳ - همراهی با حضرت معصومه (س)همراهی اسحاق بن موسی با امام رضا (ع) در سفر طوس قطعی است و رفتن ایشان به حجاز به عنوان امیرالحاج نیز از گزارش‌های صحیح تاریخی است، اما نظر بعضی از محققین این است که ایشان با کاروان حضرت معصومه (س) دوباره عازم طوس شدند. با توجه به اینکه بیست و دو نفر از برادران و برادرزادگان در این سفر همراه حضرت معصومه بوده‌اند [۱۰]
الحیاه السیاسیه لامام الرضا علیه‌السلام، جعفرمرتضی، ص۴۲۸.
و در شهر ساوه توسط عمال مأمون عباسی به شهادت رسیده‌اند [۱۱]
الحیاه السیاسیه لامام الرضا، جعفرمرتضی، ص۴۲۸.
باید محل دفن آنان را در ساوه جستجو کرد.وجود بقعه‌ای به نام اسحاق بن موسی بن جعفر نشان از آن است که ایشان نیز جزء همراهان حضرت معصومه (س) در این سفر بوده و مؤید این مطلب گفته حمدالله مستوفی مورخ و جغرافی دان قرن هشتم است که در سفرنامه خود به نام نزهه القلوب از وجود بقعه‌ای به نام اسحاق بن موسی بن جعفرموسی الکاظم در شهر ساوه نام می‌برد. [۱۲]
نزهه القلوب، حمدالله مستوفی، ص۶۳.
۲ - شهادت اسحاق بن موسی (ع)وی از همراهان حضرت معصومه (س) بود که در ساوه توسط عمال مأمون به شهادت رسید. ۳ - بقعه های منتسبعلاوه بقعه امامزاده اسحاق ساوه در شهرهای دیگری نیز بقعه‌های به اسحاق بن موسی بن جعفر(ع) منسوب است که عبارتنداز: •امامزاده اسحاق بن موسی بن جعفر(ع) (گرگان) •امامزاده اسحاق بن موسی بن جعفر(ع) (اصفهان - هرند) •امامزاده اسحاق بن موسی بن جعفر(ع) (گیلان- شفت) بقعه نقره‌ای رنگ امام زاده اسحاق و خواهرش خیر النسا در ارتفاع بیش از هزار متری از سطح دریا و بر نوک قله سیاه‌کوه در بخش احمد سرگوراب در ۲۵ کیلومتری غرب شهرستان شفت. ۴ - پانویس
۵ - منابع• ابن صباغ مالکی، الفصول المهمه، دار الحدیث، قم، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. • اصفهانی، ابو الفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق سید احمد صقر، بیروت، دارالمعرفه. • شیخ حر عاملی، تکمله الوسایل، مصحح قائینی، چاپ اول، موسسه معارف اسلامی امام رضا علیه‌السلام، قم، ۱۴۱۸ق. • سید جعفر مرتضی عاملی، الحیاه السیاسیه لامام الرضا علیه‌السلام، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. • شیخ طوسی، رجال، موسسه نشراسلامی، قم، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش. • شیخ مفید، ارشاد، ترجمه رسولی محلاتی، اسلامیه، تهران، چاپ دوم. • مستوفی حمدالله، نزهه القلوب، تصحیح گای لیسترانج، دنیای کتاب، چاپ اول، ۱۳۶۲ش. • نوری، مستدرک الوسائل، موسسه ال البیت، چاپ اول، قم، ۱۴۰۸ق. • برگفته شده از کتاب خورشید درخشان ساوه، مصطفی محسنی، آستان مقدس حضرت معصومه، انتشرات زائر، ۱۳۹۲ش. ۶ - منابع مرتبط• سایت رسمی حرم سید اسحاق ابن موسی الکاظم(ع) • امامزاده اسحاق-ساوه • امامزاده اسحاق-هرند |